Stowarzyszenie
im. Jana Karskiego

Właściwą rocznicę 4 lipca poprzedziły dwa wydarzenia. Najpierw, w dniach od 26 czerwca do 1 lipca miał miejsce przegląd filmów o pogromie kieleckim, zatytułowany „O-pamiętanie”. Widzowie podczas czterech wieczorów mogli zobaczyć pięć filmów. Najstarsze z  nich – „Świadkowie” Marcela Łozińskiego (1986), filmy Andrzeja Miłosza i Piotr Weycherta „Pogrom. Kielce: 4 lipca 1946” (1996) oraz „Henio” (1999) są relacjami świadków i ofiar tragedii. Dwa najnowsze filmy – „Amnezja” (2015) i „Przy Planty 7/9” (2016) są refleksją nad pamięcią i nad drogą do pojednania. Projekcje były okazją do dyskusji, wywołały też wiele emocji – jeden ze starszych widzów, bardzo poruszony, powiedział, że jeden z filmów o pogromie przywołał w jego pamięci obrazy z pacyfikacji jego rodzinnej wsi, której był świadkiem jako dziecko.

3 lipca w Bibliotece Wojewódzkiej im. Witolda Gombrowicza w Kielcach miała miejsce promocja książki „Pamięć – Dialog – Pojednanie”, będącej dokumentacją wydarzeń związanych z ubiegłoroczną, 70 rocznicą pogromu. Rozmowę z Bogdanem Białkiem, prezesem Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, poprowadziła Magdalena Smożewska-Wójcikiewicz z Radia Kielce. – Pojednanie nie jest aktem sprawiedliwości. Co to znaczy? To, że nie stawia się warunków wstępnych. Pojednanie jest wyjściem ku sobie. W tym sensie mówił w tamtym roku rabin Michale Schudrich, że pojednanie to robienie czegoś razem: wychodzimy ku sobie – powiedział Bogdan Białek.

Tradycyjnie 4 lipca o godzinie 12.00 kwiaty pod kamienicą przy ul. Planty 7 złożył Prezydent Kielc, p. Wojciech Lubawski. Złożono też wtedy wieńce w imieniu Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Wojewody Świętokrzyskiego oraz instytucji samorządowych.

Zobacz wideorelację przygotowaną przez Portal Informacji Kulturalnej Województwa Świętokrzyskiego:

Główne obchody rozpoczęły się o godzinie 14.00 na cmentarzu na kieleckim Pakoszu. Ta część była współorganizowana przez Michaela Schudricha, Naczelnego Rabina Polski. Przed odmówieniem modlitw rabin powiedział, że kiedy ból jest tak mocny i intensywny, iż brak już słów, jedyną rzecz, którą człowiek jeszcze ma, jest modlitwa. W modlitwie tej uczestniczyli przedstawiciele różnych religii. Oprócz rabina Michaela Schudricha modlili się, każdy w swojej tradycji: sekretarz Rady Naczelnej Ligi Muzułmańskiej w RP, imam Abdul Jabbar Koubaisy, mnich buddyjski Michał Czernuszczyk reprezentujący Wspólnotę Zen Kannon z Warszawy, ks. Michał Jabłoński, proboszcz parafii ewangelicko-reformowanej w Warszawie oraz księża katoliccy: ks. dr Mirosław Cisowski, delegat biskupa kieleckiego, który zapewnił o swojej duchowej obecności, o. Wiesław Dawidowski, prowincjał polskich augustianów, pallotyn ks. Jan Oleszko, rektor kościoła na kieleckiej Karczówce oraz ks. Jacek Kopeć, dyrektor Zespołu Szkół Katolickich Diecezji Kieleckiej.   – My chrześcijanie, Żydzi, buddyści muzułmanie i ateiści wspominamy dziś ten krwawy czas, gdy krew spadła w cenie. Z bólem patrzymy na teraźniejszość i z bólem szukamy u siebie nadziei na przyszłość bez „swoich” i „obcych”, bez pogardy i nienawiści – podkreślił Bogdan Białek.

Uroczystości pod pomnikiem „Menora”, poprowadził Artur Hofman, prezes Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. Jak podkreślał, instytucja ta jest kontynuatorem pracy powstałych po wojnie komitetów żydowskich, z których jeden znajdował się w kamienicy przy Planty 7. Przy pomniku poświęconym kieleckim żydowskim ofiarom Zagłady przypomniał, że zarówno Holokaust, jak i pogrom kielecki miały to samo źródło – nienawiść. Następnie w tym szczególnym miejscu, które było świadkiem egzekucji ludności kieleckiego getta, zabrzmiały melodie żydowskie grane na skrzypcach.

Niezwykle poruszająca była część obchodów, która miała miejsce w miejscu zbrodni, przy kamienicy na Planty 7. W całości przygotowała ją młodzież z kieleckich szkół. Poprowadziła ją Anna Brzezińska, 16-latka, uczennica gimnazjum św. Jadwigi. Młodzież odczytała w czterech językach treść napisu, który umieszczono na grobie ofiar pogromu, a następnie modliła się słowami psalmu. Przy kamienicy wybrzmiało również niezwykle przejmujące świadectwo jednego ze świadków wydarzeń z 1946. Podczas odczytywania listy nazwisk pomordowanych, młodzi ludzie pisali je kredą na chodniku przed kamienicą i zapalali przy nich znicze. W tym roku przypomniano szczególnie najmłodsze ofiary pogromu – wychowanków kibucu Ichud, którzy przygotowywali się w Kielcach do wyjazdu do Palestyny. Przeczytano biogramy trójki z nich, pochodzące z zapisków wychowawcy kibucu, Rafaela Blumenfelda. Po wspomnieniu zamordowanych podczas tragedii dzieci kielecka młodzież zaśpiewała znaną żydowską kołysankę w języku jidysz. Ta część bardzo poruszyła Michaela Schudricha, Naczelnego Rabina Polski. – Ofiary pogromu były raczej w Waszym wieku, niż w moim. Ale wy dajecie nam wszystkim nadzieję – mówił.

Zobacz wideorelację przygotowaną przez portal Nasze Kielce:

Ostatnim akcentem obchodów był koncert amerykańskiej kantorki i edukatorki muzycznej Cindy Paley oraz członka zespołu Klezmaholics Piotra Mirskiego. Wieczór poprowadził rabin Haim Dov Beliak. Koncert odbył się przed budynkiem dawnej Wielkiej Synagogi Kieleckiej. Poprzedziło go uhonorowanie dr. hab. Roberta Kotowskiego, dyrektora Muzeum Narodowego w Kielcach tytułem Vir Bonus. Uzasadniając to wyróżnienie Bogdan Białek mówił o niezwykłym dziele, jakim jest stworzone przez dr. Kotowskiego Muzeum Dialogu. Jak podkreślił sam laureat, to przede wszystkim nowoczesne i interaktywne miejsce spotkań. Tu można ta nowoczesna placówka ma być miejscem swobodnego dzielenia się poglądami i doświadczeniami, uczenia się innych kultur, a także pogłębiania zrozumienia własnego dziedzictwa.

GALERIA

71 ROCZNICA POGROMU W MEDIACH: